Na biegówki w Dolomity: Alpe di Siusi

Płaskowyż na 2,000 metrów nad poziomem morza

Wyjątkowość Alpe di Siusi bierze się z położenia rozległego płaskowyżu na wysokości 2,000 metrów nad poziomem morza, w dodatku w tak efektownym paśmie górskim, jakim są Dolomity, wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Prawie kilometrowa różnica wysokości pomiędzy najbliższymi większymi miejscowościami i tylko jedna droga, prowadząca serpentynami na płaskowyż, ograniczają ruch samochodowy i wprowadzają nastrój wypoczynku w klimacie slow travel. Aby wyobrazić sobie klimat i położenie Alpe di Siusi wystarczy zauważyć, że wysokość na jakiej leży odpowiada wysokości Kasprowego Wierchu w Tatrach.

80 kilometrów narciarskich tras biegowych

Nominalnie narciarskie trasy biegowe biegnące po Alpe di Siusi mają łączną długość około 80 kilometrów, przygotowanych w postaci jednokierunkowych torów, zarówno dla stylu klasycznego, jak i dowolnego. Jednak ich realna, praktyczna długość jest krótsza, ze względu na wspólne przebiegi tras na wielu odcinkach. Trasy w Alpe di Siusi są częścią Dolomiti Nordicski - największego kompleksu tras narciarskich w Europie o łącznej długości ponad 1,300 kilometrów. Na Dolomiti Nordicski składają się trasy biegowe 12 ośrodków narciarskich w Południowym Tyrolu, Wschodnim Tyrolu i włoskich prowincjach Belluno i Friuli Venezia Giulia.

Przeważnie unikamy podróżowania w te same miejsca, jednak tym razem cieszyliśmy się wspomnieniami sprzed lat. Kwadrans jazdy gondolą kolei linowej z Siusi (niemieckie Seis) do Compaccio (Compatsch) szybko minął na wspomnieniach z przywołanego wcześniej przejazdu rowerem przez Dolomity podczas wyprawy w Alpy Wschodnie. Uśmiechnęliśmy się na myśl o pamiętnym noclegu w namiocie w sadzie jabłkowym niedaleko naszego obecnego hotelu, a przed wejściem z nartami do gondoli rozejrzeliśmy się za uczynnym ochroniarzem, który przed czterema laty wczuł się w naszą sytuację i pomógł w bezpiecznym transporcie obładowanych rowerów.

Pod dolną stacją gondoli w Siusi czuliśmy na plecach powiew nadchodzącej wiosny, mimo że kalendarz wskazywał na zaledwie środek lutego. Śniegu na tej wysokości - około 1,100 m n.p.m. - nie było w ogóle, a ciepłe promienie Słońca kazały zastanawiać się nad sensem brania ze sobą nart. Gorliwe zapewnienia informacji turystycznej nakazywały jednak dać odpór instynktowi i zaufać raportom pogodowym. Rzeczywiście - po pokonaniu prawie 800 metrów różnicy wysokości wyszliśmy z gondoli w kilkustopniowy mróz w przepięknej scenerii tego uroczego zakątka Dolomitów.

Zielone połacie łąk Alpe di Siusi, podczas naszej letniej wyprawy upstrzone tysiącami żółtych kwiatów pełnika europejskiego, przykryła teraz śnieżna biel. Spokojne latem okolice stacji kolei linowej zamieniły się w gwarną okolicę, opanowaną przez narciarzy. Zdecydowaną większość stanowili narciarze zjazdowi i snowboardziści, którym w okolicy przygotowano przynajmniej kilkanaście stoków o różnej trudności. My jednak szybko wypatrzyliśmy narciarską trasę biegową, dochodzącą pod sam budynek stacji narciarskiej w Compaccio. Rzut oka na szkółkę narciarską dla dzieci oraz akurat wręczane maluchom nagrody za pierwsze osiągnięcia i... w drogę. W piękną, beztroską narciarską włóczęgę wśród szczytów Dolomitów.

Malga - centralny punkt tras na Alpe di Siusi

Centralny punkt narciarskich tras biegowych na Alpe di Siusi mieści się na łąkach koło osady Malga, czyli Ritsch według Niemców. Dotrzeć można tutaj na nartach około 3-kilometrowym łącznikiem z Compaccio, lub dojechać lokalnym autobusem. Wokół niewielkiej budki biega gorliwy kontroler, tysiące razy dziennie pytając biegaczy o posiadany, obowiązkowy karnet Nordic Pass. Stojąca obok mapa kreśli schemat kilkudziesięciu kilometrów szlaków. Warianty główne są dwa - północno-wschodni i przeciwny, południowo-zachodni, na które składają się krótsze pętle, umożliwiające komponowanie tras według własnych preferencji kondycyjnych.

Wariant północno-wschodni, jaki wybraliśmy pierwszego, pochmurnego dnia, wydał nam się spokojniejszy, łatwiejszy i chyba uczęszczany przez mniej zaawansowanych narciarzy. Oparty na trasie narciarskiej nr 7 o nazwie "Hartl" prowadzi najpierw łąkami wokół Malgi, by potem schować się w lasach i po chwili wyprowadzić narciarza na malowniczą łąkę z rozsypanymi po niej pasterskimi zabudowaniami. Z jednej strony górują nad nami szczyty Sasso Lungo i Sasso Piatto, a naprzeciw rysuje się ostra grań masywu Odle. Z końca trasy możemy spojrzeć z góry na dolinę Val Gardena z miejscowością Santa Cristina dokładnie pod nami.

Panorama - biegówki z widokami na Dolomity

Druga główna trasa o nazwie "Panorama" prowadzi na południe od Malgi i szybko wyprowadza biegaczy na wysokie, odsłonięte łąki. Ślady ratraka prowadzą po otwartej przestrzeni pomiędzy Sasso Lungo i Sasso Piatto a charakterystycznym Sciliarem, który mi wciąż kojarzy się z polskim Giewontem. W najwyższym punkcie trasa wspina się na wysokość 2,050 metrów nad poziomem morza. Tu widać zdecydowanie większą liczbę biegaczy o sportowym zacięciu - treningowi sprzyjają większe przewyższenia na trasie i mniejsza ilość początkujących amatorów biegówek. Jednak narciarze-turyści pokonają trasę również bez problemu.

Gdybym miał pisać o wrażeniach towarzyszących nam podczas pokonywania południowej trasy, musiałbym zebrać w myśli wszystkie pełne zachwytu epitety. Bo rzeczywiście, wędrowaliśmy po fantastycznie przygotowanych, świetnie poprowadzonych trasach, w dodatku przez większość dnia w pełnym słońcu i pod błękitnym niebem, otoczeni efektownymi widokami na masywy Sasso Lungo i Sasso Piatto, Sciliar, Odle, a nawet na niedaleką Marmoladę i położone dalej Alpy Sarntalskie. W żadnym innym miejscu w Europie tego dnia nie spotkałaby nas podobna przyjemność. Po drodze usiedliśmy na słonecznym tarasie jednego ze schronisk na niewielki posiłek i pomyśleliśmy, że właśnie dla tej chwili, spędzonej w tym miejscu, tego dnia, warto było pokonać tę nienajmniejszą odległość z Polski.

Alpe di Siusi czy Seiser Alm?

Ale, ale... właśnie, jak to w końcu jest - Alpe di Siusi czy Seiser Alm? Sasso Lungo czy Langkofel? Turystom z Polski wybierających się do Włoch w Dolomity - przychodzi używać nazw włoskojęzycznych jako tych bardziej naturalnych. I w takim duchu też tytułuję naszą relację. Tymczasem wizyta w Południowym Tyrolu pokazuje, że jest odwrotnie. Że mieszkańcom Południowego Tyrolu, który historycznie jeszcze 100 lat temu należał do Austro-Węgier, wciąż jest zdecydowanie bliżej do języka niemieckiego, który używany jest w gros przypadków, lub przynajmniej podawany jako pierwszy z dwóch.

Kwestia języka jest zaledwie jednym z elementów ciekawej historii regionu. Położony w strategicznym miejscu Tyrol zawsze poddawany był próbom dyplomacji i wojen. Przez Tyrol podróżowali z Austrii pielgrzymi, kupcy, filozofowie, wpływając na rozwój tyrolskiej kultury, nauki i gospodarki. Historia współczesna i wydzielenie włoskiego Południowego Tyrolu po I wojnie światowej było motorem wielu zmian i gwałtownych działań, także wśród obrońców tożsamości regionu. Do dziś w Południowym Tyrolu kultywuje się wiele lokalnych tradycji, które pozostają wciąż żywymi elementami dziedzictwa kulturowego regionu.

Miejskim autobusem do Bolzano

Spędzając zimowy urlop na Alpe di Siusi warto pamiętać, że zaledwie o pół godziny jazdy miejskim autobusem oddalone jest pełne atrakcji duże włoskie miasto - Bolzano (Bozen). Nasz czas po nartach jednego dnia wykorzystaliśmy właśnie na wieczorny spacer po Bolzano. A innego - zajrzeliśmy także do wspomnianego sadu jabłkowego niedaleko Fié allo Sciliar (niemieckie Völs am Schlern). Tu trwała już prawdziwa wiosna - jak okiem sięgnąć, wszędzie zieleniły się trawy i drzewa.

Alpe di Siusi było kolejnym europejskim ośrodkim narciarstwa biegowego, jaki mieliśmy okazję odwiedzić. Oryginalne położenie nie pozwala na jakiekolwiek porównania - takie klimaty znaleźć można tylko w Południowym Tyrolu. A swoją drogą, Alpe di Siusi i Południowy Tyrol trafiły na jeszcze jedną naszą wyjątkową listę: miejsc odwiedzonych zarówno na rowerach, jak i na biegówkach. Wspomnienie zielonego, upalnego, rowerowego lata skonfrontowaliśmy z wrażeniami z mroźnych, narciarskich tras. Nie zgadniecie, które wolimy :-)