Berlin na rowerze: Mur Berliński w 30. rocznicę upadku

Berlin - co zobaczyć przez kilka dni?

Co można zobaczyć w Berlinie podczas kilka dni pobytu? I dużo, i mało, choć dzięki rowerowi Berlin na pewno Berlin zaoferuje Wam więcej niż podczas poznawania stolicy Niemiec na pieszo. Bo tuż przy Szlaku Muru Berlińskiego znajdują się najbardziej znane atrakcje Berlina: budynek Reichstagu, Brama Brandenburska, Pomnik Pomordowanych Żydów Europy, Plac Poczdamski, Checkpoint Charlie czy East Side Gallery. Oprócz tych miejsc na trasie szlaku leżą także miejskie skanseny - miejsca pamięci poświęcone historii i wydarzeniom związanym z Murem Berlińskim. A ciekawych miejsc, które oddalone są od szlaku o kilkaset metrów i więcej, nie sposób policzyć i zobaczyć podczas zaledwie kilkudniowego pobytu. Z nich wybraliśmy m.in. Muzeum Historii Naturalnej, Nowe Muzeum na słynnej Wyspie Muzeów, Muzeum DDR (Niemieckiej Republiki Demokratycznej) oraz Muzeum Żydowskie.

Minimum kilka dni na Szlak Muru Berlińskiego

Zwiedzanie Berlina wraz z przejechaniem na rowerze całego Szlaku Muru Berlińskiego warto zaplanować na przynajmniej 4-5 dni pobytu w stolicy Niemiec, a całą, ponad 160-kilometrową trasę można podzielić na trzy, a nawet może aż cztery dzienne etapy. Niedługie dystanse pozwolą zaglądać do mijanych na trasie miejsc, ale też oszczędzą czas i siły na popołudnia i wieczory, które można spędzić poznając gastronomiczno-rozrywkową stronę miasta. Planując rowerowe etapy należy pamiętać, że odcinek prowadzący przez centrum Berlina pokonuje się znacząco wolniej. Z jednej strony dzieje się tak z powodu specyfiki poruszania się rowerem po wielkim mieście - światła uliczne, także duży ruch rowerowy na wyznaczonych pasach do jazdy rowerem - wiadomo. A z drugiej strony - powodem wolnego pokonywania kilometrów w ścisłym centrum jest duża liczba miejsc do zobaczenia, które zachęcają do postojów i poznawania historii wyjątkowego miasta jakim jest Berlin. Historii, która przedstawiana jest tutaj tak obficie i zajmująco, że nie sposób w ciągu kilku dni zapoznać się z każdą tablicą informacyjną i poznać okoliczności powstania każdego reprodukowanego przy trasie archiwalnego zdjęcia.

Krótka historia Muru Berlińskiego

Pierwszy mur w Berlinie, wtedy jeszcze o charakterze tylko administracyjnym, powstał po II wojnie światowej, gdy w wyniku podpisanych traktatów pokojowych w Jałcie Berlin został podzielony przez aliantów na cztery sektory okupacyjne. Trzy z nich (francuski, brytyjski i amerykański) tworzyły część zachodnią (Berlin Zachodni) ze statusem podobnym do wolnego miasta. Obydwie części Berlina oddzielone zostały linią demarkacyjną, na obszarach leśnych pojawiły się płoty z drutem kolczastym, a na terenach miejskich - bariery. Ponieważ jednak tego typu ogrodzenie nie było w stanie zatrzymać wielotysięcznej migracji do Republiki Federalnej Niemiec, więc najpierw w 1952 roku władze Niemieckiej Republiki Demokratycznej wybudowały ogrodzenie na całej wewnątrzniemieckiej granicy, a w 1961 roku zaczęły budowę właściwego Muru Berlińskiego.

Mur Berliński zaczął rosnąć w nocy z 12 na 13 sierpnia 1961 roku. Tego dnia ponad 15 tysięcy funkcjonariuszy różnych wschodnioniemieckich formacji mundurowych (policji, straży granicznej, samoobrony) zablokowało drogi i tory kolejowe i podzieliło Berlin na dwie części. Zablokowane zostały stacje metra położone w Berlinie Zachodnim, ale leżące na trasie pociągów rozpoczynających i kończących bieg na obszarze Berlina wschodniego. Rozebrano nawet tory pozostawiając po zachodniej stronie wschodnioniemieckie pociągi. Przez kolejne tygodnie trwał proces budowy zabezpieczeń na całej granicy Berlina Zachodniego, które dzisiaj zupełnie beztrosko możno objechać rowerem. Bezwzględny podział Berlina stał się faktem i trwał przez kolejne 28 lat.

Miejsce pamięci Muru przy Bernauer Straße

Wśród ekspozycji pod gołym niebem największym jest Miejsce Pamięci Muru Berlińskiego (Gedenkstätte Berliner Mauer) przy Bernauer Straße. Zachowano tu kilkusetmetrowy odcinek terenu wokół Muru i odtworzono jego dawną organizację. Za pomocą symbolicznych prętów zaznaczono lokalizację pierwszej (z dwóch) ścian Muru, obok niego postawiono Okno Pamięci - ścianę ze zdjęciami 130 ofiar, głównie uciekinierów z Berlina wschodniego, którzy ponieśli śmierć z rąk wschodnioniemieckich strażników. Obok stoi “galeria” fragmentów betonowych bloków z różnych miejsc Berlina i wiele ilustrowanych tablic informacyjnych. Tylko w tym miejscu Berlin może zatrzymać Was na kilkadziesiąt minut spaceru pomiędzy gablotami, zdjęciami, wspomnieniami historii.

Kilkadziesiąt lat temu w tym miejscu stał jeszcze ewangelicki Kościół Pojednania, który został wyburzony przez władze Niemieckiej Republiki Demokratycznej w 1985 roku. Na jego nieszczęście granica pomiędzy Berlinem wschodnim a Zachodnim przebiegła dokładnie koło niego. Po postawieniu Muru wierni z Berlina Zachodniego stracili do niego dostęp i od 1961 roku stał nieużywany na pasie ziemi niczyjej. Dziś w miejscu kościoła stoi Kaplica Pojednania o nowoczesnej bryle. Warto również zwrocić uwagę na charakterystyczną rzeźbę dwóch obejmujących się postaci stojącą na trawniku niedaleko kaplicy. Berlin posiada jedną z pięciu kopii rzeźby "Pojednanie" autorstwa brazylijskiej artystki - pozostałe stoją m.in. w Coventry w Wielkiej Brytanii i w Hiroszimie w Japonii. Naprzeciw znajduje się punkt informacyjny i centrum dokumentacji historycznej wraz z kilkupiętrową wieżą widokową.

Mur Berliński dzielił także bliskich i rodziny

Częścią jednej z fotograficznych ekspozycji miejsca pamięci przy Bernauer Straße są wymowne zdjęcia przedstawiające podzieloną rodzinę w dniu ślubu. Młodej parze zamiast uścisków i gratulacji musiał wystarczyć kontakt wzrokowy z zapłakanymi rodzicami, machającymi z okna domu znajdującego się po drugiej stronie sztucznej, politycznej granicy. A i tak mogli nazywać się szczęśliwcami, gdyż tysiące innych okien w domach, znajdujących się bezpośrednio przy granicy, zostało zamurowanych, by uniemożliwić ucieczkę i przemyt towarów z terytorium Berlina Zachodniego. Wszystkie takie działania były surowo karane - podczas podziału Berlina aż 75 tysięcy osób oskarżono przed wschodnioniemieckim sądem o próbę ucieczki do Niemiec Zachodnich.

Most łączy Niemcy Wschodnie z Zachodnimi

Zdjęcie, które zrobili nam turyści z Chin, niestety nie oddaje wyjątkowości miejsca, w którym stoimy. To most nad Sprewą nazwany nazwiskiem Marii Elżbiety Lüders, obrończyni praw kobiet w Niemczech. Most jest częścią nowoczesnego kompleksu rządowego wybudowanego po obydwóch stronach Sprewy i ma symbolicznie łączyć Niemcy Wschodnie z Zachodnimi. Konstrukcja ma około 100 metrów długości, składa się z dwóch poziomów, z których niższy dostępny jest dla wszystkich. Co ciekawe, budowa budynku Marii Elżbiety Lüders za naszymi plecami miała zostać ukończona już w 2012 roku, ale z powodu wad konstrukcyjnych wciąż trwa - przynajmniej do 2021 roku. W stojącym naprzeciwko gmachu Paula Löbe, honorowego prezydenta I niemieckiego Bundestagu, za elewacją o charakterystycznym, okrągłym kształcie okien, mieści się biblioteka Bundestagu.

Rowerem wokół majestatycznego Reichstagu

Punktem kulminacyjnym rowerowej rundy wokół dawnego Berlina Zachodniego jest przejazd pod ogromnym gmachem Reichstagu - to jedno z najbardziej charakterystycznych miejsc, z których znany jest Berlin. Wybudowany pod koniec XIX wieku był siedzibą parlamentu niemieckiej II Rzeszy i Republiki Weimarskiej - do 1933 roku. Wyremontowany po połaczeniu Niemiec w 1998 roku znowu stał się miejscem obrad Bundestagu Republiki Federalnej Niemiec, wcześniej mieszczącego się w Bonn. Codziennie aż 8 tysięcy osób odwiedza szlaną kopułę Reichstagu - odważną formę rekonstrukcji wcześniejszej kopuły, wysadzonej w powietrze w 1954 roku z obawy przed zawaleniem się konstrukcji budynku. Światło wpadające przez szlane szyby kopuły oświetla za pomocą 360 luster obrady parlamentu jednego z liderów współczesnej Europy. Ale naszą uwagę zwróciło tam co innego.

Smutna gdańska pamiątka w Berlinie

Ta niewielka, rudo-pomarańczowa plamka w środku kadru na powyższym zdjęciu, tuż pod budynkiem Reichstagu, to kawałek muru Stoczni Gdańskiej, który stanął w tym miejscu 20 lat temu w dziesiątą rocznicę obalenia Muru Berlińskiego. W uroczystości odsłonięcia pomnika wzięli udział prezydent Polski Bronisław Komorowski i kanclerz Niemiec Angela Merkel. Tuż pod nim odkryliśmy jeszcze lampion z nalepkami Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy i nazwiskiem Pawła Adamowicza, prezydenta naszego miasta, zamordowanego w styczniu tego roku. Nasze dziewczyny szybko oczyściły lampion ze starych zniczy, zapaliły w nim nowy. Opuszczając Berlin zostawialiśmy po sobie tlące się światełko pamięci po naszym prezydencie.

Pomnik Pomordowanych Żydów Europy w Berlinie

Kilkaset metrów dalej znajduje się następna niezwykła pamiątka przeszłości. I choć nie jest związana bezpośrednio z zimnowojenną historią Muru Berlińskiego, trudno nie zatrzymać się w tym miejscu i nie przejąć skalą, a także obecnym jego znaczeniem. Na Pomnik Pomordowanych Żydów Europy składa się aż 2711 betonowych bloków różnej wysokości, poukładanych rzędami na nierównym podłożu. Wszystkie mają czcić ofiarę Żydów zamordowanych podczas II wojny światowej i zachować w niemieckim społeczeństwie trudną pamięć wojennych wydarzeń. Lokalizacja i wielkość pomnika dodatkowo podkreślają, jak wielką rangę Berlin i Niemcy nadają temu oryginalnemu pomnikowi historii. Pomnik położony zaledwie kilkadziesiąt sekund drogi od Bramy Brandenburskiej regularnie pojawia się mediach z powodu kontrowersyjnych zachowań u osób je odwiedzających. Będąc na miejscu warto pamiętać, że do pomnika należy także podziemna część wystawowa.

Podzielony na cztery Plac Poczdamski

Kolejnym z tych znanych miejsc w Berlinie, które przecina szlak rowerowy Muru Berlińskiego, jest Plac Poczdamski. Opustoszały przez kilkadziesiąt lat podzielenia miasta gościł w 1989 roku wielki koncert "The Wall" zorganizowany z okazji połączenia Niemiec. Berlin odwiedzili wtedy m.in. Roger Waters, Scorpions, Cyndi Lauper, Sinéad O’Connor i Bryan Adams. Potsdamer Platz stał się później miejscem wielkich prac budowlanych, podczas których czterech nowych właścicieli zaaranżowało i zabudowało go na nowo. Jednym z nich był koncern Sony, który zlokalizował tu europejską centralę, a innym - koncern Daimler, który swojemu gmachowi nadał futurystyczne, niespotykane kształty. Każdy z kilkudziesięciu budynków zajmujących obecnie to miejsce jest niezwykły. Lecz gdy jedni wskazują Plac Poczdamski jako genialny przykład budowy dużej części miasta od podstaw, inni zwracają uwagę, że osiągnięty efekt ma mało wspólnego z prawdziwym, tętniącym swoim specyficznym życiem, Berlinem.

Słynne murale w East Side Gallery

Bardzo popularnym miejscem na szlaku jest słynna East Side Gallery. To prawie półtorakilometrowy zachowany fragment Muru Berlińskiego pokryty ponad setką malowideł, również autorstwa twórców spoza Niemiec, które powstały tu zaraz po obaleniu Muru w 1989 roku. Niewątpliwie najsłynniejszym z nich jest obraz przedstawiający przywitanie Leonida Breżniewa i Ericha Honeckera w 30. rocznicę powstania Niemieckiej Republiki Demokratycznej w 1979 roku. Ze względu na łatwy dostęp to tej oryginalnej galerii ulicznej wiele z obrazów ulega dewastacji i taki los spotkał wspomniany obraz Dmitrija Vrubla. Wraz z wieloma innymi oficjalnej rekonstrukcji doczekał się w 2009 roku, gdy został namalowany na nowo przez autora. Każdego dnia gromadzą się przy nim tłumy turystów zwiedzających Berlin, co czyni go prawdopodobnie najczęściej fotografowanym dziełem sztuki współczesnej w Berlinie.

Zróżnicowana trasa Szlaku Muru Berlińskiego

Szlak Muru Berlińskiego po raz pierwszy został wytyczony już w 1990 roku przez członków ADFC. Biegnie dokładnie wzdłuż dawnej granicy oddzielających Berlin Zachodni od terytorium Niemieckiej Republiki Demokratycznej, w tym około 50 kilometrów po granicy wewnątrz Berlina. Tym co - oprócz względów historyczno-krajoznawczych - zachęciło nas do przyjazdu w długi majowy weekend do Berlina jest ogromne zróżnicowanie szlaku. Trasa rowerowa przez Berlin biegnie nie tylko przez tereny ściśle miejskie, znane landmarki i mocno zurbanizowane przedmieścia, ale na północ, na południe i na zachód od miasta szlak na długie kilometry ucieka w tereny zielone, parki i lasy wokół Berlina, krąży wzdłuż rzek, kanałów i jezior otaczających stolicę Niemiec. Zaledwie około 10 kilometrów dzieli Bramę Brandenburską w ścisłym centrum Berlina od pierwszych dłuższych odcinków szlaku turystycznego Muru Berlińskiego biegnącego przez ciche, podmiejskie tereny. Żaden inny szlak rowerowy w Europie w tak dużym stopniu nie łączy w sobie zarówno tak ogromnych i niezwykłych walorów historyczno-edukacyjnych, jak i tych czysto rekreacyjnych.

Na zielonych terenach pod Berlinem brakuje spektakularnych atrakcji i głośnych tłumów turystów ze świata. O biegnącym tędy trzydzieści lat temu Murze Berlińskim przypominają ostatnie zachowane obiekty strażnicze i inżynieryjne. Pomarańczowe słupy wskazują miejsca związane z historią, często znacząc miejsca kolejnych tragedii - śmierci uciekinierów z Niemieckiej Republiki Demokratycznej. Ludzie ginęli uciekając na Zachód przez lasy, próbując przepłynąć wpław rzeki i kanały, kopiąc tunele czy ukrywając się w różnego rodzaju pojazdach. Jest wśród nich także Polak - Franciszek Piesik, który najprawdopodobniej zmarł przy próbie przepłynięcia jeziora Nieder Neuendorfer See, którego wodami biegła granica Berlina Zachodniego. Dziś na tych zielonych terenach nie stoi już żaden mur - przyroda bierze sprawy w swoje ręce i swoją naturalną siłą zaciera dawne pasy demarkacyjne.

Różowy pług śnieżny zamiast rosyjskiego czołgu

Kilkaset metrów od Berliner Mauerweg (Szlaku Muru Berlińskiego), niedaleko dawnego przejścia granicznego leżącego przy najszybszym połączeniu drogowym Berlina Zachodniego z zachodnią częścią Niemiec, zaskakuje widok dziwnego pojazdu stojącego na wysokim cokole. Niegdyś to przejście graniczne określano kryptonimem Checkpoint Bravo, a od strony Niemieckiej Republiki Demokratycznej "strzegł" go z pokaźnego postumentu rosyjski czołg T-34 z lufą wycelowaną oczywiście w Berlin Zachodni. Po połączeniu Niemiec podczas artystycznego performance'u czołg został zastąpiony pługiem śnieżnym. Pomalowana na różowo maszyna oddaje swoim prześmiewczym charakterem stosunek mieszkańców Berlina do minionych czasów.

Most Glienicke - miejsce wymian szpiegów

W najbardziej oddalonym od centrum Berlina miejscu na szlaku znajduje się most Glienicke stojący nad rzeką Hawelą, oddzielającą Berlin od Poczdamu. Most przecinała niegdyś granica Berlina Zachodniego, a miejsce to widać do dzisiaj w dwóch odcieniach zieleni, którymi wciąż malowany jest most. Przez kilkadziesiąt lat istnienia Berlina Zachodniego dochodziło tutaj do wymian szpiegów pomiędzy dwoma stronami zimnej wojny, z których większość utrzymywano w tajemnicy. Podczas jednej z najbardziej znanych w Polsce do naszego kraju wrócił Marian Zacharski, polski szpieg pracujący dla rządu PRL, wymieniony na pięciu innych polskich agentów pracujących na rzecz USA. Stąd do centrum pięknego Poczdamu, gdzie kończyliśmy naszą trasę po trasach rowerowych Łaby i Haweli, są niecałe trzy kilometry.

Piękne osiedle dla inwalidów wojennych

Dokładnie na przeciwległym odcinku naszej wycieczki szlakiem rowerowym Muru Berlińskiego trafiliśmy na kolejne z wielu interesujących miejsc - osiedle kilkudziesięciu, dwupiętrowych domów wybudowanych w przedwojennym stylu. Szybka orientacja na mapie przyniosła odpowiedź - to Osiedle Inwalidów, które wybudowano w 1938 roku. Osiedle jest kontynuatorem idei Domu Inwalidów, jednego z pierwszych tego typu obiektów w Europie, jaki powstał w centrum Berlina przy dzisiejszej ulicy Inwalidów w roku 1748 roku podczas panowania Fryderyka I. Prawo zamieszkania tutaj mają niemieccy weterani wojenni o stwierdzonym min. 50%-owym stopniu niepełnosprawności.

Zaskakująco zajmujące Muzeum NRD

Odwiedzając Berlin na pewno należy odwiedzić przynajmniej jedno z kilku muzeów opowiadających o Murze Berlińskim i Berlinie Zachodnim. Jest wśród nich Muzeum NRD (DDR Museum) mieszczące się w budynku nad Sprewą, dokładnie naprzeciw imponującej berlińskiej katedry. Spodziewaliśmy się w nim ponurych, komunistycznych klimatów, a zastaliśmy zajmujące miejsce pokazujące niemiecką republikę socjalistyczną. Mimo wykorzystania całkiem nieskomplikowanych technik multimedialnych muzeum przykuwa do ekspozycji na dłużej - zachęca do zaglądania do szafek i szuflad, do otwierania wszystkich drzwiczek i okienek, w których ukryte są kolejne monitory, ekrany, wizjery, głośniki...

Główna część ekspozycji, wyglądająca jak miniaturowe osiedle z wielkiej płyty, opowiada o warunkach życia we wschodnich Niemczech. O pracy, kulturze, wypoczynku, sporcie i oczywiście o polityce - o wszystkim czym żył ówczesny Berlin. Można nawet przejechać się trabantem po ulicach miasta. Dalej, przez pomieszczenie zaaranżowane na windę, przechodzi się do typowego enerdowskiego mieszkania, gdzie okazuje się, że sami wracamy do przeżytych chwil. Trafiamy do mieszkania, jakie znamy z naszych dziecięcych lat w Polsce. Jest też typowa meblościanka z telewizorem, w którym możemy obejrzeć wybrane programy z lat 70-tych, a w zabawnym lustrze-monitorze można zobaczyć siebie ubranego w stroje z “epoki” DDR-u. Nawet w te damskie ;-)

Remontowane Muzeum Żydowskie w Berlinie

Na drugim biegunie naszych muzealnych wrażeń z Berlina znalazło się zbierające wiele świetnych opinii Muzeum Żydowskie. Niestety, z powodu remontu budynku mieszczącego główną ekspozycję muzeum, obecnie można zwiedzać wyłącznie ekspozycję w budynku zaprojektowanym przez słynnego Daniela Libeskinda. Dowiedzieliśmy się o tym już podczas zwiedzania miejsca, któremu w obecnym kształcie bliżej do rozbudowanej instalacji artystycznej niż placówki muzealnej. I tak do końca nie wiemy, czy to nieporozumienie to efekt naszego niepełnego rozeznania, czy tego, że nie zostaliśmy o fakcie remontu poinformowani podczas zakupu biletów. Radzimy więc podczas Waszej wizyty upewnić się, czy remont pomieszczeń muzeum pozwala na zwiedzenie pełnej ekspozycji muzeum. Jeśli nie, na pewno skończy się rozczarowaniem podobnym do naszego i stratą cennego czasu, którego w Berlinie nigdy nie jest zbyt wiele.

Prawie 300 tysięcy preparatów Muzeum Historii Naturalnej

Kilka interesujących miejsc zapamiętamy także z dwóch pozostałych muzeów, jakie zdążyliśmy obejrzeć podczas naszej berlińskiej majówki. Z bardzo popularnego Muzeum Historii Naturalnej zapamiętam między innymi ogromne pomieszczenie wypełnione 276 tysiącami (!) preparatów zwierzęcych, jakie powstało w wyremontowanym kilka lat temu wschodnim skrzydle muzeum. Liczne rodziny z dziećmi - z ogromnym udziałem Polaków, dla których Berlin to popularne miejsce wyjazdów w weekend majowy - dużo czasu spędzały w sali wspominającej czasy dinozaurów, a my w tym czasie zachwycaliśmy się zbiorami minerałów ze świata. Chociaż… chyba zabrakło nam czytelniejszego sposobu ich prezentacji.

Nowe Muzeum na słynnej Wyspie Muzeów

Wśród obiektów na słynnej Wyspie Muzeów, do których byliśmy w stanie kupić bilety bez stania w wielkich kolejkach, było Nowe Muzeum. Otwarte po wojennych zniszczeniach dopiero w 2009 roku prezentuje sztukę i zbiory archeologiczne z czasów prehistorycznych, starożytnych, a także z bliższego nam wczesnego średniowiecza. Podziwiając niezwykłe zbiory, wśród których znajduje się między innymi popiersie słynnej Nefertiti (Nefretete), pięknej królowej Egiptu, warto zwrócić uwagę na niezwykłą aranżację muzealnych sal. Ciekawe, że projekt architekta Davida Chipperfielda jednocześnie i otrzymał nagrodę Unii Europejskiej w konkursie architektury współczesnej im. Miesa van der Rohe, i doczekał się ironicznego wniosku berlińskiego stowarzyszenia historyków sztuki, by wpisać Berlin i Wyspę Muzeów na listę obiektów zagrożonych odebraniem wpisu do zbioru światowego dziedzictwa UNESCO. Jak widać sposób zagospodarowania muzealnych przestrzeni w Nowym Muzeum nie wszystkim w Berlinie przypadł do gustu.

W salach ogromnego Nowego Muzeum zwróciliśmy uwagę na gablotę, w której znajdowały się ludzkie czaszki i szczątki kości. Okazało się, że to jedna z tych "klamer", jakie często w zaskakujący sposób łączą różne nasze wyjazdy. Tym razem była to ekspozycja poświęcona bitwie, jaka rozegrała się około 1300 lat przed naszą erą (!) koło Neubrandenburga, z właśnie którego przyjechaliśmy do Berlina po kilku dniach, podczas których poznawaliśmy Pojezierze Meklemburskie. Bitwa nad rzeką Tollense ze względu na czas zdarzenia - 100 lat przed wojną trojańską! - jest wciąż niewyjaśnionym epizodem historii naszej części Europy, a domysły historyków, kolejne odkrycia i relacje z wciąż prowadzonych badań czyta się jak doskonałą prozę historyczną. Uwielbiam takie historie.

Berlin WelcomeCard - darmowy transport i tańsze muzea

Będąc przy muzeach: warto pamiętać o berlińskiej “karcie turysty”. Kupując Berlin WelcomeCard można obniżyć koszty wstępu do wielu muzeów, ale także podróżować bezpłatnie środkami komunikacji miejskiej w Berlinie, w tym metrem i pociągami S-Bahn. Jeśli planujecie zwiedzać Berlin, taki zakup będzie miał znaczący sens finansowy i oszczędzi czas potrzebny na kupowanie biletów w berlińskiej komunikacji publicznej. Przed zakupem koniecznie jednak należy poznać szczegółową listę muzeów honorujących kartę, gdyż lista nie obejmuje wszystkich obiektów tego typu w stolicy Niemiec. W tym tych najpopularniejszych, o których tu piszę.

A&O Berlin Hauptbahnhof - wygodna baza w Berlinie

A jeśli już mówimy o wygodzie zwiedzania, niebanalną rolę odgrywa zawsze lokalizacja miejsca noclegowego. Ze względu na codzienne korzystanie z pociągów S-Bahn przy dojazdach na kolejne etapy Szlaku Muru Berlińskiego, bliskość atrakcji w centrum miasta, ale nawet przyjazd i wyjazd pociągiem do i z Berlina, na naszą kilkudniową bazę wybraliśmy nowo wybudowany hostel sieci A&O. Położony zaledwie 3 minuty jazdy rowerem od Dworca Głównego hostel A&O Berlin Hauptbahnhof posiada także część o charakterze hotelowym, cichszą i oferującą prosto urządzone pokoje, zapewniające przystępny cenowo nocleg na kilka dni pobytu. Warto wiedzieć, że sieć A&O, posiadająca prawie 30 obiektów w Europie, wkrótce uruchomi pierwszy hostel w Warszawie na Woli i planuje budowę kolejnych w innych miastach. W innym obiekcie A&O spaliśmy podczas wyprawy na szlak Alpe-Adria.

Doskonała niemiecka kuchnia w Berlinie

Podczas pobytu w Berlinie nie sposób odmówić sobie uzupełniania spalonych kalorii w restauracjach z tradycyjną niemiecką kuchnią. Chyba najbardziej zapamiętamy popołudnie w restauracji Augustiner położonej przy Placu Żandarmerii, jednym z najpiękniejszych placów Berlina. Nasza wizyta była wyjątkowa nie tylko z powodu doskonałej golonki z przepyszną, pieczoną, rumieniącą się skórką... mmm..., ale także ze względu na finał Pucharu Polski w piłce nożnej rozgrywany tego dnia w Warszawie. Gdy Lechia strzeliła na Stadionie Narodowym bramkę na wagę dawno niewidzianego w Gdańsku piłkarskiego trofeum, dowiedzieli się o tym wszyscy goście sympatycznej restauracji. Bez obaw - nasza radość wpisywała się w dość swobodny nastrój miejsca, a po chwili miałem nad sobą kilku kelnerów oglądających razem ze mną w telefonie powtórkę zwycięskiego gola. I tak Berlin okazał się dla nas bardzo szczęśliwym miastem.

... i najpopularniejsze danie - Currywurst

Jednak najbardziej znanym daniem w Berlinie, popularnym zarówno wśród turystów, jak i mieszkańców stolicy Niemiec, jest oczywiście Currywurst - grillowana lub pieczona kiełbasa, podawana pocięta w plasterki, posypana curry i polana sosem pomidorowym i majonezem. Jak widać na zdjęciu częstym towarzyszem są również frytki. Ciekawe, że jego historia zaczęła się dopiero w 1949 roku, gdy danie, pochodzące w części z pozostałych w mieście amerykańskich zapasów wojennych, na swoim straganie w Charlottenburgu zaczęła sprzedawać Niemka Herta Heuwer. Currywurst zjemy może i na każdej z ulic Berlina, pewnie w każdym z niemieckich miast, a w miejscu gdzie stał stragan Herty Heuwer wisi dzisiaj tablica pamiątkowa. W Berlinie jest nawet muzeum poświęcone Currywurst.

Szlaki rowerowe w okolicach Berlina

Szlak rowerowy Muru Berlińskiego naturalnie nie jest jedyną trasą rowerową przebiegającą przez Berlin i jego okolice. Inne niemieckie drogi rowerowe biegnące w pobliżu można śledzić obserwując kolorowe symbole pojawiające się pod drogowskazami. Wśród tych najciekawszych dostrzeżonych przez nas była między innymi kameralna droga rowerowa rzeki Haweli, której fragment przejechaliśmy dwa lata temu w Brandenburgii i którą ciągle uważamy za jedną z naszych najprzyjemniejszych tras w Niemczech. Warto pamiętać, że wszystkie długodystansowe trasy rowerowe w Niemczech charakteryzują się bardzo dobrą, twardą nawierzchnią i bezpiecznym prowadzeniem rowerzysty z dala od ruchu samochodowego. Większość nadaje się również na kilkudniowe rodzinne wyprawy rowerowe z dziećmi.

Bezpośrednie pociągi z Polski do Berlina

W czasie naszego wyjazdu i podczas pisania tego artykułu z polskich miast do Berlina kursowało przynajmniej pięć bezpośrednich pociągów. Naszym wyborem jest wciąż wygodne poranne połączenie z Trójmiasta przez Poznań do Berlina, ale w ten sam sposób - wspólnym pociągiem Polskich Kolei Państwowych i Deutsche Bahn - dojadą do Berlina także mieszkańcy Warszawy. Wkrótce ruszy także nowe połączenia do Berlina z Krakowa przez Katowice i Wrocław. Szybką weekendową podróż do Berlina można odbyć także z Wrocławia, Szczecina i Kostrzyna nad Odrą. O ile wiem, rowery można przewozić we wszystkich z wymienionych pociągów, naturalnie za dodatkową opłatą.

Berlin - różnorodny, otwarty i... rowerowy

Berlin za każdym razem robi na nas ogromne wrażenie. Wciąż rozbudowywana, niezwykle różnorodna, otwarta i... tak bardzo rowerowa. Lubię nawet wjazd pociągiem do Berlina, tę powtarzaną za każdym razem sekwencję zdarzeń: przejazd przez lasy Brandenburgii, po których także jeździliśmy rowerami, potem przedmieścia i obszar dawnego Berlina wschodniego, aż w końcu obok pociągu pojawia się Sprewa i odbywa się krótki pokaz imponującej, zróżnicowanej berlińskiej architektury. Pociąg zatrzymuje się na nowoczesnym, wielopoziomowym Dworcu Głównym w centrum miasta. Miasta, w którym kreuje się kształt współczesnej Europy i w którym każdy wydaje się mieć szansę znalezienia miejsca dla siebie. Także podczas krótkiej, weekendowej wycieczki.